Zo slaat Makmende Media bruggen tussen verschillende werelden

Zelfs op afstand voel ik de levendigheid en verbondenheid van de gemeenschap bij A Lab. Het is alsof ik deel uitmaak van een familie. Onze leden zijn samen op hun eigen, en soms gezamenlijke, reis om een sociale impact te creëren en te maken. Ze hebben allemaal hun eigen verhaal te vertellen, en ik geloof dat juist in deze tijden verhalen mensen verbinden. Verhalen roepen emoties op die ons in staat stellen anderen te begrijpen en met hen mee te leven. Ze geven ons het gereedschap om onze meningen te vormen, onze percepties uit te dagen en uiteindelijk van elkaar te leren. Ik denk dat dit is wat mensen bij A Lab samenbrengt; het is een creatieve hub voor mensen die een verschil willen maken.

Een van die verhalen is dat van ons nieuwe lid, een storytellingbureau genaamd Makmende Media. 'Makmende' is Swahili voor 'doen wat onmogelijk is' - en dat is precies wat Ivan en zijn team doen. Zelfs tijdens lockdowns, quarantaines en sociaal isolement blijft Makmende verhalen creëren en content verzamelen van over de hele wereld. Ik heb een virtuele ontmoeting gehad met de directeur van Makmende, Ivan Mikulić, afgestudeerd filmmaker aan de Filmacademie, voormalig journalist en altijd een verhalenverteller. We spraken over A Lab, verhalen en het overbruggen van culturele kloven op interculturele schaal. Benieuwd? Lees ons gesprek hieronder.

Hey Ivan, kun je wat meer vertellen over MAKMENDE Media?

Samen met een team van 7 creatievelingen, een producer en een redacteur runnen we een concept- en storytellingbureau hier in A Lab, met de focus op het versterken van sociale impact. We werken hoofdzakelijk projectmatig, zowel met NGO's (niet-gouvernementele organisaties) als met de maatschappelijk betrokken kant van merken zoals H&M Foundation, Cartier Foundation en Internet.org (een initiatief van Facebook). Meestal gaat het om krachtige merken die wereldwijd een sociale of milieugerichte impact hebben. We doen onderzoek en integreren storytelling-concepten in hun communicatiestrategie om betekenisvolle campagnes te creëren. Per jaar produceren we zo'n 40 campagnes en om dit met een compact team voor elkaar te krijgen, werken we nauw samen met ons wereldwijde netwerk van lokale filmmakers, producers, fotografen en onderzoekers in Afrika, Zuidoost-Azië en Latijns-Amerika. Waarom teams invliegen als er overal talent te vinden is?

Een voorbeeld hiervan is onze meest recente campagne met de IKEA Foundation en AgriProficus, een Nederlandse NGO. De campagne richt zich op het promoten van banen in de landbouw onder jongeren in Oost-Afrika. Voor deze campagne werken we samen met influencers in Kenia, Oeganda, Somalië en Tanzania om het belang van landbouw in de regio te promoten.

‍

Hoe is MAKMENDE aan al die lokale expertise gekomen?

In 2006 zijn we begonnen als een journalistiek netwerk van meer dan 2000 journalisten die artikelen uit het Afrikaanse continent publiceerden. Helaas bleek dit geen levensvatbaar bedrijfsmodel te zijn. Als laatste redmiddel besloot de toenmalige CEO om met ons laatste geld 100 BlackBerrys aan te schaffen. Deze telefoons werden uitgedeeld aan journalisten in landen als Kenia, Ghana en Oeganda, met het verzoek om partner-NGO's te bezoeken en hun projecten te filmen. Vervolgens verkochten we deze eenvoudige video's als visuele verslagen. Op dat moment veranderde het bedrijf van journalistiek naar visuele storytelling, en dat was wat ons redde. In een mum van tijd konden we visuele content krijgen van de "Lutjebroek" van Ghana.

Hoe ben jij bij MAKMENDE Media terechtgekomen?

Nadat ik was afgestudeerd aan de filmacademie, werkte ik aan fantastische projecten in de reclamewereld. Maar na drie jaar begon ik me af te vragen waar ik eigenlijk mee bezig was. Ik wilde me bezighouden met campagnes die daadwerkelijk een impact hadden, in plaats van alleen maar producten te verkopen aan mensen.

Dat bracht me bij dit bedrijf. Wat me echt aansprak, was hoe we ons lokale netwerk gebruikten om verhalen te vertellen over zaken die er echt toe doen. Later hebben het team en ik het bedrijf getransformeerd tot wat het nu is. We richten ons op campagnes voor organisaties, variërend van kleine NGO's tot merken die verantwoordelijkheid willen nemen. Onze kracht als bureau blijft ons netwerk van filmmakers in ontwikkelingslanden over de hele wereld, die ons helpen bij het creëren van zinvolle en authentieke content. Zij zijn op de hoogte van de trends, kennen de lokale influencers en hebben een diepgaand begrip van hun cultuur, wat ons een unieke invalshoek biedt als westerse creatieven.  

Had je deze interesse in verhalen vertellen als kind ook al?

Zeker weten. Ik ben opgegroeid in de tijd van het communisme in voormalig Joegoslavië. Ik had een Disneyboek dat nergens anders te krijgen was en een stapel boeken over Griekse mythen en verhalen. Ik heb ze honderden keren gelezen en ze hebben me helemaal opgeslokt.

Wat heeft je geïnspireerd om voor A Lab te kiezen?

Als een compact team van acht mensen voelen we ons soms wat geïsoleerd wanneer we alleen maar in één kantoor samenkomen. In veel kantooromgevingen ontbreekt de echte verbondenheid met anderen. Ik miste de dynamiek van het ontmoeten van nieuwe mensen en het delen van ideeën. Daarom sprak A Lab me aan; het is meer dan alleen een werkplek, het is een levendig ecosysteem. Hier kun je anderen ontmoeten, samenwerken, inspirerende gesprekken voeren en gezamenlijk creëren

Welke overeenkomsten zie jij tussen A Lab en MAKMENDE?

Wat wij als bedrijf doen, is mensen met elkaar verbinden.We brengen de juiste matches tot stand tussen projecten, merken en verhalenvertellers. Op dezelfde manier fungeert A Lab als een verbindingspunt tussen mensen. Het is fascinerend hoe dat werkt. In het begin kwam Lucas naar me toe en introduceerde me direct aan een aantal mensen in het gebouw.

Wat is het meest memorabele project waar je aan hebt gewerkt?

Een project dat me altijd zal bijblijven, is ons recentelijk afgeronde project voor Cartier. De stichting reikt jaarlijks prijzen uit aan vrouwen in meer dan 7 regio's wereldwijd die een sociaal bedrijf runnen dat iets teruggeeft aan gemeenschappen. Cartier selecteert enkele winnaars uit de genomineerden, die vervolgens een aanzienlijke financiële bijdrage en coaching ontvangen om hun impact te vergroten. Zonder ons kantoor te verlaten, heeft MAKMENDE portretten van deze vrouwen gemaakt met lokale teams in 21 landen. De campagne is nu te zien op alle sociale media. Dit project spreekt me persoonlijk aan omdat het twee dingen combineert waar ik zeer gepassioneerd over ben: ondernemen en een positieve impact hebben.

Wat ervaar je als het meest uitdagende aspect van je werk?

Als journalist was ik vaak teleurgesteld over de schrijfstijl en het perspectief dat mensen in westerse culturen hebben ten opzichte van ontwikkelingslanden. De neiging om een scheiding te maken tussen 'wij, de rijken' en 'zij, de armen' of 'wij, de bevoorrechten' en 'zij, de behoeftigen' heeft me altijd beziggehouden. Dit is iets waar ik het moeilijk mee had. Het hele team van MAKMENDE deelt de opvatting dat stereotypen schadelijk kunnen zijn, en we streven ernaar dit te veranderen. Daarom willen we de kloof tussen mensen aan verschillende kanten van de wereld overbruggen door hun realiteit dichter bij huis te brengen.

Is dat waar je naar streeft met MAKMENDE? Bruggen slaan?

We proberen verhalen natuurlijk niet mooier te maken dan ze zijn, maar bij het creëeren ervan streven we naar het vertellen van betekenisvolle verhalen die een diepere menselijke verbinding tot stand brengen. Een goed voorbeeld is onze campagne voor gendergelijkheid met de Care Foundation. Het doel van deze campagne was om Nederlandse vrouwen in de dertig aan het begin van hun carrière aan te spreken. We wilden culturele ondernemende vrouwen van in de dertig laten zien, en in eerste instantie presenteerde de opdrachtgever stereotiepe beelden van vrouwelijke boeren. Hoe konden we zo de boodschap overbrengen en vrouwen aanspreken? Dus hebben we samen met ons lokale netwerk van onderzoekers gezocht naar verhalen van moderne, succesvolle vrouwen in ontwikkelingslanden die tegen stereotypen ingingen. Vrouwen die tegen alle verwachtingen in extreem succesvol zijn geworden, zoals 'boerin Sandra' die nooit naar school is geweest, maar nu de leider is van een vrouwencoöperatie van 400 boeren. Samen hebben we een campagne gemaakt genaamd "Onwaarschijnlijke Ondernemer". De campagne draaide om onze eigen ideeën over stereotypen en werd een enorm succes.

MAKMENDE daagt mensen uit om hun perceptie te veranderen. Op welke manier ben jij persoonlijk uitgedaagd sinds je bij het bedrijf begon?

Het heeft mijn kijk als maker uitgedaagd. Op de Filmacademie leer je dat filmmaken draait om controle. Je moet alle aspecten waar je invloed op hebt goed in de gaten houden om het project te laten slagen. Bij MAKMENDE is het echter onmogelijk om mensen aan de andere kant van de wereld te controleren. We kunnen alleen werken door die controle los te laten. Dat betekent dat het beste wat ik kan doen, voorbeelden geven die passen bij een bepaald scenario. Ik ben er niet bij wanneer onze lokale producenten aan het werk zijn, dus moet ik volledig op hen vertrouwen. In het begin vond ik dit moeilijk. Ik twijfelde of ze het zonder ons zouden redden, maar ik moest accepteren dat we niet fysiek aanwezig hoefden te zijn om de film te maken. Toen ik eenmaal leerde om los te laten en te accepteren dat we samen iets creëerden, besefte ik dat dit de plek is waar de magie gebeurt.

Het leerde je om de controle los te laten: dat is heel waardevol. Je bureau richt zich op het maken van sociale impact. Als je aan één project zou mogen werken, een probleem of sociale uitdaging zou kunnen aanpakken, wat zou dat dan zijn?

Hoewel we ons talent gebruiken om het werk van onze klanten te versterken en het laten weerklinken, blijft het toch vaak een campagne in opdracht. Ik voel de drang om de wereld meer van onszelf als het MAKMENDE team te laten zien. In ons team hebben we getalenteerde en creatieve mensen met elk een unieke stem. Daarom zijn we nu op het punt gekomen dat we klaar zijn om naar buiten te treden en onze eigen verhalen te vertellen. We hebben het idee om een nieuwe journalistieke website te starten voor consumenten, gericht op het belichten van positieve impact, met een focus op gendergelijkheid, ondernemerschap, wereldwijde gezondheid en klimaatverandering.

Waar moeten we volgens jou meer aandacht aan besteden in het leven?

Mijn doel is om mensen te inspireren en te verbinden met positieve en opbeurende verhalen uit ontwikkelingslanden, en om te laten zien dat we allemaal op de een of andere manier met elkaar verbonden zijn. Ik geloof dat we meer moeten streven naar echt contact met elkaar maken.

Je hebt veel gereisd als journalist. Welke reizen hebben je geïnspireerd?

Ik werkte voor een televisieprogramma over ontwikkelingshulp en vloog naar Nairobi. Daar maakte ik reportages op het platteland van Kenia. De verhalen waren vaak stereotiep: arme kinderen, trommelende mensen, ondervoeding, enzovoort. Na het filmen dook ik met de lokale producenten het nachtleven van de stad in. Ik zag mensen die beter gekleed waren dan mensen in Amsterdam, hippe clubs en DJ's zoals ik nog nooit had gezien. Het contrast verbaasde me. Ik besefte dat ik, door deze verhalen voor televisie te maken, het stereotype beeld in stand hield dat mensen wereldwijd van Afrika hebben - een beeld dat niet compleet is en soms zelfs onjuist. Deze reizen openden mijn ogen voor de noodzaak van positievere, menselijkere en evenwichtigere verhalen. We moeten verder kijken dan wat we denken te weten.

MAKMENDE betekent: het onmogelijke doen. Wat voelt voor jou als het onmogelijke doen?

Om een bureau te runnen tijdens COVID-19, met talloze klanten die in paniek raken en opdrachten annuleren.

Op welke manier ervaar je dat?

Het feit is dat veel van de projecten waar we momenteel aan werken zijn uitgesteld of zelfs geannuleerd. Gelukkig hebben we nog een aantal opdrachten in de concept- en onderzoeksfase en kan de postproductie nog doorgaan.

We hebben echt onze manier van werken opnieuw moeten definiëren om nieuwe opdrachten aan te trekken. Een van de manieren waarop we dat hebben gedaan, is door meer te werken met door gebruikers gegenereerde inhoud. Alle lokale filmmakers waarmee we over de hele wereld samenwerken, zitten nu thuis vast zonder werk en nemen contact met ons op als we opdrachten voor hen hebben. We kwamen op het idee om hen te vragen contact op te nemen met iedereen die ze kennen die een mobiele telefoon heeft en voor ons te beginnen met opnemen. Op deze manier konden we videomateriaal van over de hele wereld verzamelen via WhatsApp. Onze klanten zijn zeer geïnteresseerd in deze manier van werken, omdat wij een van de weinigen waren die op deze manier verhalen konden verzamelen tijdens de lockdown.

Wat hoop je in de toekomst te bereiken met MAKMENDE?

We zouden graag een filmfestival willen organiseren dat draait om sociale impact. Dat is iets waar we aan werken. Misschien is er iemand in het gebouw die graag samen met ons wil organiseren? Hier in A Lab!

‍